Hayatı
Babası Bahriye Nezareti erzak ambarı başkâtibi Hâfız Süleyman Efendi’dir. Zeyrek Sâliha Sultân Sıbyan mektebindeki hocası olan Süleymân Efendi, yazıya kabiliyetini görüp onu hüsn-i hatta yönlendirdi. Fâtih Mülkiye Rüşdiyesi’nden 1877’de mezun oldu. 1879 yılında devrin büyük üstâdı Hattat Sâmî Efendi’ye intisab etti ve sülüs, nesih yazıları meşk edip icâzet aldı. Dâhiliye Nezâreti Muhasebe Kalemi’nde vazife gördü. Kâmil mahlasını aldı. Hattatlıktaki şöhreti ve kemâlatı sebebiyle 1894’da Dîvân-ı Humâyûn Mühimme kalemine nakolundu. Galatasaray Sultânîsi’nde de yazı muallimliği yaptı. 1909’da Nişân-ı Hümâyûn Kalemi Mümeyyizliği’ne tayin edildi, nâmnüvislik ve hutût-ı mütenevvia hocalığı vazifelerinden sonra 1915 yılında İrâde-i Hümâyûn ile Resilülhattâtînlik vazifesini aldı. Yine bu senede açılan Medresetü’l-Hattâtîn’de hoca oldu. Cumhuriyetin ilanından sonra Divân-ı Hümâyûn’daki vazifesinden emekli oldu, Medresetü’l-Hattâtîn de kapatıldı. Sonrasında Hattat Mektebi ismiyle tekrar açıldıysa da harf inkılâbı ile tekrar kapandı. 1929’da Şark Tezyinî Sanatlar Mektebi olarak açıldığında Kâmil Efendi mektebin müdürlüğünü yaptı. 1936 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’ne bağlandı ve Kâmil Efendi hocalık vazifesine burada devam etti. Ayrıca Fatih’deki evinde de çok talebeler yetiştirdi. Mehmed Ali Tevfik Paşa’nın daveti üzerine iki defa Mısır’da bulundu (Serin, s. 255); akabinde hac vazifesini ifa etti. Oğlu Şeref Akdik de Türkiye’nin tanınmış ressamlarından biridir.
Hat Tarihindeki Yeri ve Özgün Katkıları
1884’de sülüs ve nesihden Hilye-i şerif olarak yazdığı ve devrin büyük hattatı Şevkî Efendi’nin de tasdik ettiği icâzetnâmesini Sâmî Efendi’den aldı. Sonraki zamanlarda Sâmi Efendi’den celî, Dîvânî ve tuğra meşk etmiş, vefatına kadar derslerinde buldu. Kâmil Efendi son devrin en büyük hattatlarından biridir. Her eseri onun reisülhattâtîn olduğunu ispatlar niteliktedir. Her çeşit yazıyı kâmilâne yazmış, birçok eser türünde velûd bir hattat olmuştur. Şeyh Hamdullah ile başlayan ve Hâfız Osman ile devam eden Osmanlı mektebi bir bakıma Kâmil Efendi ile son bulmuştur. Onun yetiştirdiği kıymetli hattatlardan Halim Özyazıcı, İhsan Bey, Hamdi Efendi ve Suud el-Mevlevî devraldıkları sanatı üstâdâne icrâ etmişlerdir. Maalesef onlardan sonra bugüne o silsileden bir hattat ulaşmadı ve Hamid Aytaç’tan yeni bir yol başladı. Kâmil Akdik mensub olduğu şecerenin ve üslûbun gereği, eski tavırdan intikal eden bilgi ve husûsiyetleri taşıyan güçlü eserler vermiştir. Bunu kendinden önceki üstâdların eserlerini inceden inceye tedkik ile yapmış, bizâtihi Şeyh ve Hâfız’ı kendine hoca etmiştir. Klasik yoldan hiç ayrılmadığını gösteren güzide kıt’aları bugün Türk Hat Sanatının en kıymetlileri arasında yer almıştır.
Cüz, evrad, mecmua, murakka, hilye-i nebî ve sayısız kıt’a yazmıştır. Kıymetli eserleri Koleksiyon, müze ve kütüphanelerde baştacı edilegelmiştir. Hutût-i Mütenevvia levhası ile Fâtih türbesindeki Abdulhak Hamid’in uzun manzumesi başta hatırlanır.
Her biri birbirinden değerli çok sayıda ve formda eser veren Kâmil Efendi’inin celi ile yazdığı kitâbeleri de Râkım üslûbunu ve hocası Sâmî Efendi’nin tavrını mükemmelen gösteren örneklerdir. Bunlardan bazıları: Medine-i Münevvere’de Mihrâb-ı Nebî büyük ebattaki kitâbesi, Mısır’da Prens Mehmed Ali Paşa’nın yaptırdığı caminin uzun kuşak yazısı ile kapı kitabeleri ve türbe yazıları, Hidiv İsmail Paşa ve Mahmud Muhtar Paşa’nın başta olmak üzere birçok türbelerin yazıları, İstanbul Topkapı Sarayı Kütüphanesi’nin kitâbesi ile çini dâiresi kitâbeleri, Büyük Çamlıca mezarlığı kitâbesi, Eyüb’de Mekke-i Mükerreme Emîri Abdî İlah Paşa’nın ve Dahiliye Müsteşarı Said Efendi’nin mezartaşı yazıları ile Hocası Sâmî Efendi’nin ve hanımının Fatih camii haziresindeki kabir kitâbeleri sayılabilir.
Öne Çıkan Eserleri
-
Sülüs Mersiyye: Fatih Sultan Mehmed Türbesi.
-
Nesih Sayfa: Süleymaniye Ktp., nr. 502.
-
Sülüs-Nesih Kıt’a: Husûsî Koleksiyon.
-
Hutût-i Mütenevvia: Husûsî Koleksiyon.
-
Celi Sülüs Besmele: Husûsî Koleksiyon.
Kaynak: İslam Düşünce Atlası
Dijital Yapım: MÜSİDER ve TV5 Televizyonu
