Türk Medeni Kanunu’na göre nişanlanma, evlenme vaadiyle bir araya gelen iki kişi arasında kurulan hukuki bir ilişkidir. Nişan bozulması durumunda nişan hediyeleri ve nişan takılarıyla ilgili merak edilen hususlar Türk Medeni Kanunu'nda açıkça düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanunu'nun 118 ila 123. maddeleri nişanlılık kurumunu ele alırken, özellikle 120. maddeden itibaren nişanın bozulmasının hukuki sonuçlarına yer verilmektedir.
1. Nişan Nasıl Sona Erer?
Nişanlanma, taraflar arasında evlenme vaadiyle kurulan bir sözleşmedir ve bu sözleşme çeşitli sebeplerle sona erebilir. Bu sebepler hem aile hukukuna özgü durumları hem de genel sözleşme hukukuna ilişkin nedenleri kapsar. Nişanın sona erme hallerini belirtecek olursak;
· Evlenme: Nişanlıların evlenmesi durumunda nişan otomatik olarak sona erer.
· Ölüm veya Gaiplik: Nişanlılardan birinin ölümü veya mahkeme kararıyla gaip ilan edilmesi durumunda nişan sona erer.
· Bozucu Şartın Gerçekleşmesi: Nişanlanma belirli bir şartın gerçekleşmesine bağlı olarak yapılmışsa ve bu şart gerçekleşirse, nişan sona erer.
· Kesin Bir Evlenme Engelinin Ortaya Çıkması: Taraflardan birinin evlenmesine engel kesin bir durum ortaya çıkarsa (örneğin, mevcut bir evlilik durumu), nişan sona erer.
· İmkânsızlık: Taraflardan birinin evlenme vaadini yerine getirmesi imkânsız hale gelirse, nişan sona erer.
· Çifte Nişanlanma: Taraflardan birinin başka biriyle nişanlanması durumunda, mevcut nişan sona erer.
· Anlaşma: Taraflar karşılıklı olarak anlaşarak nişanı sona erdirebilirler.
· Nişanın Tek Taraflı Olarak Sona Erdirilmesi: Taraflardan biri tek taraflı olarak nişanı sona erdirebilir. Ancak bu durumda diğer tarafın maddi ve manevi tazminat talep hakkı doğabilir.
· İrade Bozukluğu: Nişanlanma, yanılma, hile veya tehdit gibi irade bozukluğu halleriyle gerçekleşmişse, bu durumda nişan sona erdirilebilir.
Bu nedenler çerçevesinde nişan sözleşmesi sona erdiğinde, tarafların hakları ve yükümlülükleri de sona erer ve bu durum, tazminat talepleri ve nişan hediyelerinin iadesi gibi sonuçlar doğurabilir. Bu süreçte alanında uzman bir boşanma avukatından yardım almanız faydalı olacaktır.
2. Nişan Hediyeli Nelerdir?
Nişan hediyeleri, nişanlanma sürecinde tarafların birbirlerine verdikleri eşyalar olup, bu hediyeler alışılmış ve alışılmışın dışında olmak üzere iki kategoride değerlendirilmektedir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da bu ayrımı dikkate alarak nişan hediyelerinin iadesi konusunda rehberlik etmektedir.
2.1.Alışılmış Nişan Hediyeleri
Alışılmış nişan hediyeleri, nişanlılardan birinin diğerine örf ve adete veya kendi isteğine göre verdiği, maddi değeri fahiş olmayan ve kullanım sonucu eskiyen eşyalardır. Bu tür hediyeler, genellikle yöresel örf ve adetlere uygun olarak verilen, tarafların mali ve sosyal durumlarına göre aşırı değeri olmayan hediyelerdir.
· Giyim eşyaları (elbise, ayakkabı)
· Günlük kullanım eşyaları
· Parfüm, kozmetik ürünler
· Çiçek, çikolata gibi tüketilebilir eşyalar
Bu hediyeler, nişanın bozulması durumunda genellikle iade edilmez. Çünkü bu tür eşyalar, zamanla kullanım sonucu eskir veya tüketilir ve ekonomik değerlerini kaybederler.
2.2.Alışılmışın Dışındaki Nişan Hediyeleri
Alışılmışın dışındaki nişan hediyeleri, yüksek ekonomik değere sahip olan ve genel olarak nişanlanma sırasında verilen takı, altın, pırlanta gibi ziynet eşyalarını kapsar. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, bu tür hediyeler alışılmış hediyelerden farklı olarak önemli bir mali yük getirir ve bu nedenle iade edilebilir olarak kabul edilir.
· Altın takılar (bilezik, kolye, yüzük)
· Pırlanta ve değerli taşlar
· Gümüş takılar
· Yüksek maddi değere sahip özel hediyeler
Bu tür hediyeler, nişanın bozulması durumunda iade edilmesi gereken hediyeler arasında sayılır. Özellikle, nişan yüzüğü dışında kalan altın, takı ve ziynet eşyaları Yargıtay tarafından alışılmışın dışında hediye olarak kabul edilmektedir ve iadesi istenebilir. Ayrıca, nişanlanma sırasında nişanlılardan birinin ailesi tarafından verilen yüksek değerli hediyeler de bu kapsamda değerlendirilir.
Nişan Bozulması Durumunda Nişan Hediyeleri Ne Olur? konusunda, hediyenin alışılmış ya da alışılmışın dışında olup olmadığına bakılır. Alışılmış hediyeler iade edilmezken, alışılmışın dışındaki yüksek değere sahip hediyeler, nişanın bozulması durumunda geri istenebilir. Türk Medeni Kanunu'nun 122. maddesi, nişan bozulması durumunda nişan hediyelerinin iadesini talep edebilecek kişileri açıkça belirlemiştir. Bu maddeye göre, nişan bozulduğunda nişanlılar, nişanlıların anne babaları ya da onlar gibi davrananlar nişan hediyelerinin ve takılarının iadesini talep edebilir
3. Nişan Hediyelerinin Geri almanın Şartları Nelerdir?
Nişan bozulması durumunda nişan hediyelerinin ve nişan takılarının iadesi talebinin geçerli olabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, nişan hediyelerinin iadesini talep etme hakkının hangi durumlarda doğacağını belirler. Bu şartlara kısaca değinecek olursak;
Geçerli Bir Nişan İlişkisinin Bulunması
Nişan hediyelerinin iadesi talep edilebilmesi için taraflar arasında geçerli bir nişan ilişkisinin bulunması gerekmektedir. Eğer taraflar arasında yalnızca flört veya sevgili ilişkisi varsa, bu durumda hediyelerin iadesi TMK m. 122 kapsamında talep edilemez. Aynı şekilde, taraflar birlikte yaşıyor olsa dahi, bu ilişki nişan olarak kabul edilmez ve hediyelerin iadesi söz konusu olmaz. Ayrıca, hediyenin verildiği tarihte nişanın geçersiz olduğunun taraflarca bilinmesi durumunda da iade talebi mümkün olmayacaktır.
Hediyelerin Nişanlılık Sebebiyle Verilmiş Olması
İadesi istenen hediyelerin nişanlanma sebebiyle verilmiş olması gerekir. Eğer hediye nişan dışında başka bir sebeple verilmişse, bu durumda nişan bozulması nedeniyle hediyenin iadesi talep edilemez. Örneğin, sevgililik döneminde verilen hediyeler TMK m. 122 kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Hediyelerin Nişan Sürecinde Verilmiş Olması
Hediyelerin, tarafların birbirlerine evlenme vaadiyle nişanlandıkları andan itibaren, nişanın sona ermesine kadar geçen sürede verilmiş olması gerekir. Nişanlanmanın gerçekleşeceği inancıyla nişandan önce verilen hediyeler de bu kapsama dahil edilebilir.
Hediyelerin Diğer Nişanlıya Verilmiş Olması
TMK m. 122 hükmü, hediyelerin nişanlıların birbirlerine veya nişanlıların ana ve babalarının (veya onlar gibi davrananların) diğer nişanlıya verdiği hediyelerle ilgili olduğunu belirtir. Nişanlı yerine başka bir kimseye verilen hediyeler, TMK m. 122 kapsamında değerlendirilemez. Ancak bu tür hediyeler başka hukuki sebeplerle (örneğin, sebepsiz zenginleşme) iade edilebilir.
Hediyelerin Alışılmışın Dışında Olması
TMK m. 122’ye göre iadesi talep edilebilecek hediyeler, alışılmışın dışındaki hediyeler olmalıdır. Alışılmış nişan hediyeleri, sıradan ve mali açıdan değeri düşük olan hediyeler olup, iade talebi dışındadır. Alışılmışın dışında kabul edilen hediyeler ise genellikle yüksek ekonomik değere sahip, nişan takıları ve ziynet eşyaları gibi hediyelerdir. Mahkemeler, bu değerlendirmeyi tarafların mali ve sosyal durumlarına göre yapar.
Sebebin Haklılığı yahut Kusurun Gerekmemesi
Nişan hediyelerinin iadesi talebinde bulunabilmek için talep eden tarafın kusursuz olması şart değildir. Nişanın bozulmasında kusurlu olan taraf dahi verdiği hediyelerin iadesini talep edebilir. Aynı şekilde, nişan bozulmasındaki sebebin haklı olup olmaması da iade talebi için önem taşımaz.
Nişanın Sona Ermiş Olması
Nişanlanmanın sona erdiği durumlarda (evlenme dışında) hediyelerin iadesi talep edilebilir. Eğer nişan evlenmeyle sona ermişse, hediyelerin iadesi talep edilemez çünkü nişan ilişkisinin amacı gerçekleşmiş olur.
Bu şartlar altında, nişan bozulması durumunda taraflar, TMK m. 122 hükmü gereği, nişan hediyelerinin ve nişan takılarının iadesini talep edebilirler. İade talebi, özellikle ekonomik değeri yüksek hediyeler ve takılar için geçerli olacaktır. Mahkemeler, bu konuda ortaya çıkan uyuşmazlıklarda, tarafların mali durumu, nişanın sona erme şekli ve hediyelerin niteliği gibi hususları dikkate alarak karar verir.
4. Nişanı Attım Hediyeleri Geri Alabilir miyim?
Nişanın bozulması durumunda hediyelerin geri alınıp alınamayacağı, nişanlanma sürecinde verilen hediyelerin niteliğine ve kanunun belirlediği şartlara bağlıdır. Türk Medeni Kanunu'nun 122. maddesi, nişan hediyelerinin iadesi konusunu düzenler ve nişan hediyelerinin geri alınma şartları sağlandığı durumlarda hediyelerin geri istenebileceğini öngörür.
Eğer nişan hediyelerinin geri alınma şartları sağlanıyorsa, nişanı attığınızda hediyelerin iadesini talep edebilirsiniz. Bu talebi öncelikle karşı tarafla uzlaşarak çözmeye çalışabilirsiniz. Eğer uzlaşma sağlanamazsa, mahkeme yoluyla hediyelerin iadesini talep edebilirsiniz. Mahkeme, hediyelerin iade edilip edilmeyeceğine ve hangi şartlar altında iade edileceğine karar verecektir. Bu süreçte hukuki yardım almanız sizin için faydalı olacaktır.
