Afrika Koordinasyon ve Eğitim Merkezi (AKEM) ile Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM) işbirliğinde İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Aydın Özkan'ın moderatörlüğünde düzenlenen "Sudan: Çatışmadan Barışa Giden Yol Mümkün mü?" başlıklı panelde, Sudan'daki iç savaş ele alındı.
Panelin açılış konuşmasını yapan Büyükelçi Prof. Dr. Ahmet Kavas, Sudan'da iç savaşın nasıl başladığı ve nasıl bitirileceği üzerine düşünülmesi gerektiğine dikkati çekti.
Kavas, "Bugün buradaki amacımız, Sudan'daki acıları dillendirerek hissetmek değil, bu acılar nasıl anlaşılır ve Türkiye olarak bu sürece nasıl müdahale edebileceğimizi konuşmaktır." dedi.
Huzurun sağlanmasını amaçladıklarını ifade eden Kavas, Türkiye'nin Osmanlı Devleti'nden beri Sudan ile yakın ilişkileri olduğunu dile getirerek, barış için neler yapılması gerektiğinin düşünülmesinin önemini vurguladı.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Younis Ahmed de Sudan'dan Türkiye'ye kısa süre önce döndüğünü belirterek, iç savaşın başladığı sırada Sudan'da olduğu bilgisini paylaştı.
İç savaşın insani açıdan yıkım getirdiğine dikkati çeken Ahmed, ülkede son 30 yılda ordunun zayıflatılıp paramiliter grupların güçlendiğini kaydetti.
Ahmed, Sudan'da iç savaşı hiç beklemediklerini ve 15 Nisan 2023'te çatışmaların patlak verdiğini, ağır silahlı binlerce kişinin başkent Hartum'a taşındığını söyledi.
Sudan'daki insan hakkı ihlallerine dikkati çeken Ahmed, hırsızlık, öldürme ya da tecavüz gibi vakaların arttığını belirtti.
Ahmed, "İç savaş nedeniyle gıda sorunu baş gösterdi çünkü insanlar geçimlerini tarım ya da küçük şeyler satarak sağlıyordu ancak şimdi sokağa çıkmak tehlikeli ve Sudanlılar geçim kaynaklarından oldu." dedi.
İç savaşta hapishanelerin de boşaldığını, bu kişilerin sokaklarda çeteleşerek sivillere zarar verdiğini ifade eden Ahmed, "İç savaş çıktığında, ahlak ve insanlık da bitiyor. Yaşanan bu acı olaylara karşı sessiz kalmamalıyız. Bu savaşın bitmesi için daha fazla adım atmalıyız." şeklinde konuştu.
Ahmed, "Sudan'daki kriz Filistin kadar derin. İç savaş devam ettikçe insanlar daha fazla zalimleşebiliyor." ifadesini kullandı.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi doktora öğrencisi Sudanlı Subhi Abdullah ise iç savaşın başlama sürecine değinerek, savaş öncesinde Sudan'daki siyasi sürecin savaşın çıkmasındaki ana etmeni oluşturduğunu kaydetti.
Savaşın sona ermesi ve barışın sağlanması gerektiğine dikkati çeken Abdullah, "En azından diplomatik yollarla barışın sağlanması ve insani krizin sona ermesi gerekiyor." dedi.
- Sudan'da iç savaş
Sudan, 2023 Nisan ayı ortasından bu yana Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan komutasındaki ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında şiddetli çatışmalara sahne oluyor.
HDK ve ordu, Aralık 2018'deki halk ayaklanması sonrasında yönetimi ele geçirip, yaklaşık 30 yıl iktidarda kalan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in Nisan 2019'da devrilmesinin ardından sivillerin katılımıyla oluşturulan hükümette yer almış, 2021'de ise sivil hükümete karşı birlikte darbe düzenlemişti.
Ordu ve HDK'nin, askeri ve güvenlik reformu kapsamında HDK'nin orduya entegrasyonu meselesinde anlaşmazlığa düşmesinin ardından nisan ortasında iç savaş patlak vermişti.
Birleşmiş Milletlere göre, dünyanın en büyük yerinden edilme krizinin yaşandığı Sudan’daki çatışmalar sonucu 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti, 6 milyon kişi ülke içinde başka şehirlere, 1,7 milyon kişi de çevre ülkelere kaçtı.
Nüfusun yaklaşık yarısına tekabül eden 25 milyon insanın insani yardıma ihtiyaç duyduğu ülkede, 19 milyon çocuk okula gidemiyor.
