Ticaret Bakanlığı, İsrail ile ticareti durdurma sürecinin detaylarını açıkladı.
Bakanlık, İsrail limanlarından veya İsrail menşesi taşıyan, Türkiye-Filistin ikili ticaret mekanizmasına dahil olmayan hiçbir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine veya limanlardan İsrail'e gitmek üzere herhangi bir malın yüklenmesine müsaade edilmediğini bildirdi.
Bakanlık tarafından hazırlanan "Türkiye'nin İsrail ile Ticareti Durdurma Süreci Hakkında Bilgi Notu"nda, sürecin başından bu yana atılan adımlara ilişkin bilgi verildi.
İsrail'in Filistin'e yönelik saldırıları dolayısıyla alınan kararlara dikkati çekilen notta, merak edilen 15 soruya dair yanıtlar yer aldı.
1- İSRAİL'LE TİCARET DEVAM EDİYOR MU?
İsrail ile toplam ticaret 7 Ekim 2023 ile 2 Mayıs 2024 arasında yaklaşık yüzde 32 oranında azalmıştır.
Bu dönemde Türkiye'nin İsrail'e ihracatı yüzde 30 azalış, İsrail'den ithalatı ise yüzde 43,4 azalış kaydetmiştir.
İsrail'e hiçbir savunma ürünü, askeri amaçlı ürün ticareti ve eğitim işbirliği yapılmamıştır.
9 Nisan 2024 itibarıyla 54 ürün grubundaki 1019 ürünün İsrail'e ihracatı kısıtlanmıştır. İsrail'in ateşkese yanaşmaması, Birleşmiş Milletler kararlarını dikkate almaması ve sivillere yardımları engellemesi karşısında, 2 Mayıs 2024'ten itibaren İsrail ile ithalat ve ihracat işlemleri tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurulmuştur.
2- İSRAİL, TÜRKİYE İLE SERBEST TİCARET ANLAŞMASINDAN YARARLANIYOR MU?
İsrail ile ticaret tamamen durdurulduğundan dolayı anlaşma fiilen yürürlükte değildir.
3- TÜRKİYE'DEN ÇIKAN GEMİLER İSRAİL LİMANLARINA YANAŞIYOR MU?
Filistin devletinin kıyı kentleri İsrail tarafından işgal edilmiştir.
Bu sebeple Türkiye'den Filistin'e gönderilen malların yüzde 98'i İsrail kontrolündeki Hayfa ve Aşdod limanlarından Filistin'e ulaştırılmak zorundadır.
Filistin hükümeti ve Filistin Milli Ekonomi Bakanlığının ikili resmi toplantıdaki ısrarlı talebi üzerine, Hayfa Limanı'ndaki İsrail tehlikesini göz önünde bulundurarak, Filistin ile özgün ticaret mekanizması geliştirilmiştir.
İthalatçının ve varış destinasyonunun Filistin olmadığı, Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığınca teyit edilmeyen hiçbir malın Türkiye'den çıkışına izin verilmemektedir.
4- TÜRKİYE GEMİLERİN ROTASINA MÜDAHALE EDİYOR MU?
Türkiye deniz yetki alanı içinde olan gemilere müdahalede bulunmakta, olabilecek suiistimalleri takip etmektedir.
5- KOMŞU ÜLKELERE İHRACATIN ARTMASININ İSRAİL'LE BİR İLGİSİ VAR MI?
Artış ifade edilen ülkelerde olağan dışı bir durum yoktur, benzer artış seyri diğer ülkelerde de görülmektedir.
6- FİLİSTİN'E KOZMETİK ÜRÜNLER YA DA ÇELİK GİDİYOR MU?
Filistin'in 6 milyona yakın nüfusunun temizlik ürünleri ile inşaat malzemelerine ihtiyacı vardır.
Filistin ile dış ticaret işlemleri sadece Filistin Milli Ekonomi Bakanlığının teyidi ve izniyle yapılmaktadır.
7- İSRAİL'E YÜK TAŞIYAN GEMİLERİN TÜRK LİMANLARINA YANAŞMA İZNİ VAR MI?
İsrail limanlarından veya İsrail menşesi taşıyan, Türkiye-Filistin ikili ticaret mekanizmasına dahil olmayan hiçbir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine, limanlardan İsrail'e gitmek üzere herhangi bir malın da yüklenmesine müsaade edilmemektedir.
8- TÜRKİYE İLE İSRAİL ARASINDA TİCARET DEVAM EDİYOR MU?
TÜİK verilerinde Mayıs 2024'ten itibaren İsrail'e herhangi bir ihracat veya ithalat olmadığı görülmektedir.
9- İSRAİL VERİLERİNE GÖRE TÜRKİYE İLE TİCARETİN DEVAM ETTİĞİ DOĞRU MU?
Türkiye'nin ticareti Filistin ile devam etmektedir.
İsrail ile Filistin'in mevcut protokolleri doğrultusunda gümrük işlemleri İsrail gümrük otoritelerince yapılmaktadır.
TÜİK rakamlarına itibar edilmelidir.
10- TİCARETİN SONA ERMESİNE İSRAİL'İN TEPKİSİ OLDU MU?
İsrail birçok uluslararası platformda Türkiye'nin kararını hedef almıştır.
Ticareti yasaklama kararını İsrail Ekonomi Bakanı, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) şikayet etmiştir.
11- TÜRKİYE ÜZERİNDEN İSRAİL'E PETROL GİDİYOR MU?
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, Ceyhan üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatı yapıldığı ve Türkiye'nin buna izin verdiği yönündeki iddiaların tamamen asılsız olduğunu belirtmiştir.
12- SAVAŞTA OLAN FİLİSTİN'İN BU KADAR İTHALAT YAPMASI NORMAL Mİ?
Filistin, yaklaşık 6 milyonluk nüfusu ile zor şartlar altında olsa da dünyadan birçok ürün tedarik etmektedir.
Artış, ticareti durdurma kararından sonra, önceki dönemle mukayesede oluşan baz etkisinden dolayı yüksek görünmektedir.
Buna rağmen ticaret geçmiş dönemin gerisindedir.
13- TÜRKİYE İSRAİL'E JET YAKITI GÖNDERDİ Mİ?
Türkiye, İsrail'e hiçbir şekilde jet yakıtı göndermemiştir.
Manipülatif şekilde dolaşıma sokulan iddiaya konu yakıt, İsrail'in 7 Ekim 2023'ten sonra Gazze'ye yönelik başlayan saldırılardan önce, Türkiye'ye turist getiren İsrail yolcu uçaklarına verilen 641 bin dolarlık dönüş yakıtından ibarettir.
14- TÜRKİYE'DEN İSRAİL'E BARUT VE PATLAYICI MADDE İHRACATI YAPILDI MI?
Türkiye, 7 Ekim 2023'te başlayan katliamdan sonra değil, çok daha öncesinde İsrail'e askeri amaçla kullanılabilecek herhangi bir ürün veya hizmetin satışına izin vermemiştir.
Ayrıca, savunma ürünleri ihracatı Milli Savunma Bakanlığının izni alınmadan yapılamamaktadır.
15- İSRAİL'İN İZNİ OLMADAN ÜRÜNLER FİLİSTİN'E NASIL GİDİYOR?
İsrail, üçüncü ülkelerin Filistin ile yaptığı ticareti yalnız Gazze özelinde, savaş gerekçesiyle yasaklamıştır.
Bugün itibarıyla, Batı Şeria'ya mal tedariki uluslararası anlaşmalar altında mümkün olabilmektedir.
