Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'nın kurucuları arasında yer aldığı BRICS, son yıllarda Mısır, Etiyopya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin de üyelikleriyle genişledi.
Rusya, 2024'te BRICS'e dönem başkanlığı yaparken, birliğin en önemli etkinliği ve bu yıl 16'ncısı yapılacak BRICS Liderler Zirvesi de 22-24 Ekim'da Kazan'da düzenlenecek.
Kremlin'den yapılan açıklamaya göre, zirvede 32 ülkenin temsil edilmesi, 24 ülkenin de devlet lideri düzeyinde katılım göstermesi bekleniyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Genel Sekreteri Zhang Ming'in yanı sıra Birleşmiş Devletler Topluluğu (BDT), Avrasya Ekonomi Birliği'nden yetkililer ve Yeni Kalkınma Bankası (NDB) Başkanı Dilma Rousseff de zirveye katılması beklenen diğer isimler arasında yer alıyor.
Birliğin genişlemesi gündemde olacak
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 12 Eylül'de yaptığı açıklamada, BRICS'e 34 ülkenin "çeşitli şekillerde" dahil olmak istediğini söylemişti.
Türkiye'nin de ilgi gösterdiği BRICS'in genişleme sürecine ilişkin konuşan Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov, 11 Ekim'de gazetecilere yaptığı açıklamada, "BRICS'in kapıları, birliğin temel prensiplerini ve hedeflerini paylaşan, benzer düşünen devletlere açıktır. Birlikle ilgili yeni bir olası genişleme sürecine gelince, bu konuda farklı görüşler bulunmaktadır." demişti.
Yüksek Mesleki Gelişim Merkez Komitesi Müdür Yardımcısı Aleksandr Korolev, Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi (RIAC) için kaleme aldığı makalede, BRICS'in esnek ve gayriresmi bir yapıda bulunduğuna işaret etti.
Bu durumun da dünyadaki bir çok ülke için BRICS üyeliğini daha cazip hale getirdiğini belirten Korolev, "Üye adayları, BRICS'e katılmanın zahmetsiz bir süreç olduğunun farkındadır. Üyeliğe, ekonomik kaynakların kaybı veya ulusal egemenliğin devredilmesi şeklinde ek maliyetler veya mağduriyetler eşlik etmeyecektir." değerlendirmesinde bulundu.
Uzmanlar, BRICS'e gösterilen uluslararası ilgi nedeniyle birliğin yeni üyelerle genişlemesinin ve farklı formatlarda işbirliğine yönelik atılacak olası adımların Kazan'daki zirvenin ana gündem maddelerinden birisi olacağına işaret ediyor.
BRICS küresel ekonomide önemli yere sahip
Başlangıçta Güney Afrika'yı içermeyen "BRIC" kısaltması, 2001'de İngiliz ekonomist Jim O'Neill tarafından Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin'in büyüme potansiyelini vurgulayan bir makalede kullanılarak literatüre girmişti.
Birliğin kuruluşu ise Rusya'nın girişimleriyle ABD ve Batılı ülkelerin küresel hakimiyetini dengeleyecek gayriresmi bir platform olarak 2009'a dayanıyor. Güney Afrika'nın da bir yıl sonra davet edilmesiyle birlik bugünkü BRICS adını aldı.
Bu yıl 4 yeni ülkenin katılmasıyla toplam üye sayısı 9'a yükselen BRICS, dünya ekonomisinde de önemli bir yere sahip.
Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, Çin, 18,5 trilyon dolarlık ekonomisiyle birliğin bu alanda açık ara lideri konumunda. Hindistan 4,1 trilyon dolar, Brezilya 2,2 trilyon dolar, Rusya 1,9 trilyon dolar trilyon dolar, Güney Afrika ise 373 milyar dolar büyüklükteki ekonomileriyle Çin'i takip ediyor.
Üye ülkeler aynı zamanda dünyadaki toplam toprakların yaklaşık yüzde 30'una, nüfusunun yaklaşık yüzde 45'ine ve petrol üretiminin de yaklaşık yüzde 45'ine sahip konumda. Dünyadaki mal ticaretinin de yaklaşık dörtte biri BRICS ülkeleri tarafından gerçekleştiriliyor.
Ticarette dolarsızlaşma ve alternatif ödeme sistemleri
Batılı ülkeler tarafından modern tarihin en fazla yaptırımına maruz kalan Rusya ve bu durumun diğer üyelere gelecekteki olası yansımaları, BRICS üyelerini ticarette dolardan uzaklaşmaya yönelik çalışmalarını hızlandırmaya itti.
Putin, haziranda St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu'nda yaptığı konuşmada, Rusya'nın ihracatında dolar ve avronun payının 2023'te yarı yarıya azaldığını, rublenin ihracat ve ithalattaki payının ise yüzde 40'a çıktığını söylemişti.
Rusya'nın özellikle Çin, Hindistan, Afrika ve Orta Asya bölgelerindeki ülkelerle yaptığı ticarette ulusal para birimleriyle gerçekleştirdiği ticaret önemli oranda yerli para birimleriyle yapılıyor.
BRICS nezdinde yürütülen ticarette ulusal para birimlerinin kullanımını artırmak için çalışmalar yapan Rusya, son dönemde ortaya çıkan "BRICS Bridge" adlı projeye de önem veriyor.
Geliştirilme aşamasındaki BRICS Bridge, ticarette özellikle dolara bağlılığı azaltmayı hedefleyen, çok taraflı bir dijital ödeme platformu projesi olarak ön plana çıkıyor.
Blokzincir temelinde ve merkez bankaları tarafından geliştirilen dijital para birimleriyle de uyumlu bir sistem olması planlanan BRICS Bridge'te diğer dijital varlıkların da kullanılması planlanıyor.
Kazan'daki zirvede BRICS Bridge ve yerli paralarla ticaretin artırılmasına yönelik atılacak adımların da yine gündeme gelmesi bekleniyor.
