Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki depremin ardından 11 kentte yıkım meydana geldi. Doğu Anadolu fayı hakkında konuşan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi, Genel Jeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Şamil Şen, ABD’de bulunan San Andreas ve Garlock fermuar tipi fay hattının Elbistan fermuar tipi fay hattı ile benzerlik gösterdiğini söyledi.
Fermuar şekline benziyor
ABD’li bilim insanlarının bu iki fay hakkında çalışma yürüttüğüne değinen Şen, Marmara’nın da fermuar tipi fay hatlarına sahip olduğuna dikkat çekerek önemli uyarılarda bulundu. Şen, fermuar tipi fay sistemini Türkiye’de ilk defa kendisinin gündeme getirdiğini belirterek, şunları söyledi:
– Doğa Anadolu fayı ile San Andreas fayının 3 boyutlu gerilme dağılımını burada görüyoruz. Görüldüğü üzere iki fay simetri şekli gibi gözüküyor. Bizim fayımız sol yönlü, San Andreas fayı sağ yönlü. Fermuarın açık kısmı ve kapalı kısmı şeklinde birbirine iki fay benzemektedir. Marmara’da değişik kollar bulunuyor. İzmit’ten gelen Kuzey Anadolu fayı Marmara denizi içirişinde kollara ayrılıyor. Fermuar şekline benzemektedir.
– Dolasıyla burada da çiftli deprem, yani son depremlerimiz gibi olabilir. ABD’de bu konuda tartışmalar var. Türkiye’de bu şekilde deprem oldu. Bizde de çiftli deprem olabilir tartışmaları var. Buradan söylemek istediğim, biz fayın mekanizmasını bilirsek hem gelecekte olacak depremleri, artçı depremleri ve buradan elde ettiğimiz verilerle dünyanın herhangi bir yerinde olan depremi modelleyebiliriz. Modeller çerçevesinde hasar azaltmasına yönelik çalışmalar yapılabilir.
Umarım hayata geçirirler
– Bu modeli şu ana kadar öneren olmadı. Ben o bölgelerde çalıştığım için her iki coğrafyayı bildiğimden dolayı, böyle bir modelin işlediğini ileri sürüyorum. Umarım bundan sonra bunu duyan meslektaşlarımız hayata geçirir. Amerikalılar bunu biliyorlar, fermuar fay modeli 2016’da bir dergide çıktı. 2018’de Tibet’teki makalede çıktı.
– New York Times gazetesinde yayımlanan bir makalede Türkiye’de olan depremin incelenmesi ABD için önemli olduğu söyleniyor. Ben de şunu diyebilirim, Kahramanmaraş bölgesindeki depremin incelenmesi olası İstanbul depremi için önemli.
İki katı büyüklüğünde
– San Andreas fayı dünyanın en büyük doğrultu atımlı fayıdır. ABD, Kaliforniya’da Doğu Anadolu fayının iki katı büyüklüğündedir. Bu iki fayın geometrisine baktığımızda, Malatya’nın güneyinde ve doğusunda iki fay bulunuyor ve bunlar birleşiyor. Fermuar yapısı gibi duruyor.
Benzerlik onlar için önemli
– San Andreas fayını çalışanlar daha önceden bunu biliyorlar. Bu geometriye benzeyen San Andreas fayı var. Örneğin Los Angeles’in kuzeyinde San Andreas fayı geçiyor. Fermuar şeklinde bir yapı oluşturuyor. Amerikalılar bunu görmüşler ve diyorlar ki; ‘Kahramanmaraş’ta deprem oldu. Los Angeles’ta veya California’da büyük bir deprem olursa, diğer fayda deprem olur mu’ şeklinde tartışmalar var. O yüzden bu benzerlik onlar için önemli.
