Eskişehir'de faaliyet gösteren Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünce yürütülen proje kapsamında 3 ilden toplanan ata tohumları, karakterizasyon ve çoğaltma çalışmalarının ardından ücretsiz olarak bölgedeki çiftçilerin kullanımına sunuluyor.
"TR41 Bölgesinde Buğdayın Teknolojik Kalitesinin İyileştirilmesi ve Buğday Kalite Haritalarının Oluşturulması Projesi", Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü koordinasyonunda faaliyetlerini yürüten Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansının (BEBKA) destekleriyle 3 yıl önce hayata geçirildi.
Kaybolma tehlikesi altındaki yerel tahıl, baklagil ve sebze tohumlarının toplanıp enstitü bünyesinde çoğaltılmasının ve çiftçilere yeniden kazandırılmasının hedeflendiği proje için görevlendirilen 15 kişilik ekip, ata tohumlarının karakterizasyon çalışmalarının yapılması, başka türlerden temizlenmesi, kayıt altına alınması, yerel materyallerin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve iklim değişikliğinin meydana getireceği olası verim kayıplarının önlenmesi için araştırma yürütüyor.
Eskişehir, Bilecik ve Bursa'nın farklı noktalarından toplanan 18 çeşit ata tohumu, talep halinde 5 ila 50 kilogram olarak çiftçilere ücretsiz veriliyor. Arazi ve laboratuvarlarda yapılan analizler eşliğinde yabani yulaf ile çavdardan arındırılan "koca buğday", "sarıkelle buğdayı", "sünter buğdayı" gibi yerel tohumlar, düzenlenen "tarla günlerinde" gerekli eğitim ve tanıtımlar eşliğinde çiftçilere teslim ediliyor.
Enstitü bünyesindeki Tohum Muhafaza Deposu'nda saklanan tohumlar, her sene çoğaltılıp yenileniyor. Projenin başlangıcından bu yana yaklaşık 200 çiftçiye ata tohumu dağıtıldı.
Projenin yürütücüsü Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünde görevli buğday ıslahçısı Dr. Savaş Belen, AA muhabirine, bu çalışmada ata tohumlarının toplanmasını, enstitü bünyesindeki teknolojik altyapı imkanlarıyla karakterizasyonu yapılarak çiftçiler eliyle çoğaltılmasını hedeflediklerini söyledi.
Eskişehir'in Seyitgazi ilçesinde sünter, Mihalıççık ilçesinde koca buğday, Bilecik'in Yenipazar ilçesinde sarıkelle buğdayını çoğaltıp çiftçilere kazandırdıklarını belirten Belen, "Bu sene de Mihalıççık ilçesi Sazak Mahallesi'nde topladığımız tüm tahıl çeşitlerinden tanıtım amaçlı parsellere ektik. Çiftçilerimize tarla günü düzenleyip ata tohumlarımızın, yerel çeşitlerimizin tanıtımını yapmak istiyoruz. Onlara ata tohumlarımızın yetiştirildiğini ve bunların bizim tarafımızdan hala korunduğunu göstermek istiyoruz." dedi.
Belen, ata tohumların yerel üreticiler tarafından da çoğaltılıp elden ele yaygınlaşmasını amaçladıklarını ifade etti.
"Buğday, baklagil, sebze yerel çeşitlerinden 18 adet toplandı"
Çiftçilerin, seçtiği tohumu nasıl kullanacağı konusunda bilinçli olduğunu dile getiren Belen, Türkiye'nin birçok yerinde ata tohumlarının toplanarak gen bankalarında muhafaza edilip çiftçilere kazandırıldığını anlattı.
Ata tohumlarıyla besleyici değer bakımından bilimsel araştırma yapıldığını kaydeden Belen, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ata tohumları, bizim değerli bir hazinemiz, genetik kaynağımız. Buğday açısından düşündüğümüzde Türkiye, 'Bereketli Hilal' bölgesinde ve buğdayın gen merkezi zaten burada bulunuyor. İklim açısından da Türkiye'de hem yazlık hem de kışlık buğday yetiştirilebiliyor. Ata tohumlarını karakterize ettikten sonra kendi ıslah programlarımızı kullandık. Enstitümüz açılmasının ardından 1926 yılında ata tohumları toplanmaya başlandı. Onların içinden en iyileri seçilerek ileri tarihlerde bunlar ticari çeşitlerle melezlenerek kuraklığa dayanıklılık, kalite ve hastalığa dayanıklılık genleri aktarılarak bu zamanlara kadar geldi. İklim değişikliği tehlikesiyle karşı karşıyayız, bizi ciddi kuraklık tehlikesi bekliyor. Ata tohumlarımız, gerek buna karşı yapacağımız ıslah çalışmalarında genitör olarak gerekse doğrudan kullanılarak kuraklığa karşı garantimiz olacak."
BEBKA Eskişehir Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü Dr. Güliz Ünal ise yerel ve bölgesel kalkınma çalışmalarının tüm hızıyla sürdüğünü belirtti.
Ajansın kuruluşundan bu yana bölgesel kalkınmanın ana unsurlarından biri olan kırsal kalkınma konusunda önemli çalışmalar yürüttüğünü vurgulayan Ünal, "Kırsalda Ekonomik Kalkınma Mali Destek Programı’ kapsamında Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından önemli bir proje gerçekleştirildi ve bölgemizdeki buğday, baklagil, sebze yerel çeşitlerinden 18 adet toplandı. Bu çeşitlerin karakterizasyonu ve muhafazası sağlandı. BEBKA olarak yerel kalkınma hamlesini gerçekleştirecek projeleri desteklemeye devam edeceğiz." diye konuştu.
