Üç yıllık döneme dair ekonomi beklentilerinin yer aldığı Orta Vadeli Program (OVP) Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından açıklandı.
Yılmaz'ın açıklamalarından öne çıkanlar:
Ekonomik istikrar ve sürdürülebilir büyümeyi desteklemek için belirlenen politikalar ve reformlar, önümüzdeki üç yıllık dönemde ekonomimizin yol haritasını oluşturacak.
Orta Vadeli Program, merkezi yönetim bütçesinin hazırlık sürecini başlatmaktadır.
Orta Vadeli Program'ın ilk yılına yönelik uygulanacak politikalar ve somut tedbirler, 2025 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda ayrıntılı olarak yer alacak.
2025-2027 dönemini kapsayan OVP hazırlıkları belirli bir takvim çerçevesinde planlanmış ve adım adım ilerlemiştir.
Son bir yıla bakıldığında mevcut tahminler büyük oranda geçerliliğini korumaktadır.
Son bir yılda büyümedeki dengelenme ile birlikte cari denge beklentilerimizin altına geriledi. İşsizlik oranları hedeflerin ötesinde iyileşme gösterdi.
Bütçe açığındaki görünüm, kamu harcamalarında etkinliği artırıcı önlemlerle öngörülenden daha olumludur. Programımız başarıyla çalışmakta ve sonuç üretmektedir.
"Dezenflasyon eğilimi sürecek"
Geçiş döneminin tamamlandığını ve dezenflasyon döneminin başladığını görebiliyoruz
Dezenflasyon süreci haziran ayından itibaren başladı. Bu tarihten itibaren enflasyon 23,5 puanlık düşüş kaydedildi.
Ağustos verileri dezenflasyon sürecinin etkili olmaya başladığını göstermektedir. Eylül ve sonrası bu eğilimin sürmesini bekliyoruz.
Türk Lirası'na olan güven önemli ölçüde arttı. Türk Lirası mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı ciddi bir yükseliş kaydetti.
"Dış şoklara karşı dayanıklılığımız arttı"
Kur korumalı mevduatın payı toplam mevduatlar içinde yüzde 10'a kadar geriledi. Kur korumalı mevduat 47,8 milyar dolara kadar düştü.
Brüt uluslararası rezervlerimizin 26 Mayıs 2023'te 98,5 milyar dolar seviyesinden 23 Ağustos 2024 tarihinde 150,4 milyar dolara yükseldiğini görüyoruz.
Rezervlerde 52 milyar dolarlık artış ekonomimizin dış şok karşı dayanıklılığını artırdı.
Deprem ve kamu harcamaları bütçe dengesini bozdu. 2023'ün Aralık ayı itibarıyla bütçe açığı yüzde 5,2'ye geriledi. Bütçe açığının 3,6 puanı deprem harcamlarından kaynaklanmıştır.
Belirlediğimiz 36 eylemden 24'ünün tamamlamış bulunmaktayız.
"Temel amaç enflasyonda tek hane"
Orta Vadeli Program'ın amacı enflasyonun tek haneye düşürülmesi, yatırım, istihdam, üretim ve ihracatın artırılması, gelirin toplumun tüm kesimlerine adil dağıtılmasıdır
Para, maliye ve gelirler politikalarının eşgüdümü sağlanacak, enflasyon mücadele öncelikli alan olacaktır. Finansal istikrarı kalıcı şekilde artıracağız.
Orta ve uzun vadede, reformların katkısıyla orta-üst gelir grubundan yüksek gelirli ülkeler grubuna çıkılması öngörülmektedir.
Büyümeye aşağı yönlü revizyon
2024 yılı büyüme beklentisi yüzde 4'ten yüzde 3,5'e düşürüldü.
2025 yılının büyüme hedefi yüzde 5 olarak belirlendi. 2026 ve 2027 yıllarında büyüme oranlarının sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 5'e çıkması bekleniyor.
OVP büyüme patikası, enflasyonist baskı oluşturmadan, südürülebilir ekonomik kalkınmayı hedefleyen bir yaklaşımla oluşturuldu.
OVP büyüme patikası dezenflasyon süreciyle uyumlu. Kısa vadede enflasyon mücadele büyüme üzerinde geçiri etkiler yapsa da orta ve uzun vadede iki hedef uyumludur.
Kişi başına milli gelirin 2024'te 15 bin 551 dolar, 2025'te 17 bin 28 dolar, 2026'da 18 bin 990 dolar ve 2027'de 20 bin 420 dolar olması hedefleniyor.
İşsizlik oranı beklentileri
İşsizlik oranı beklentisi 2024 yılı için yüzde 10,3'ten yüzde 9,3'e indirildi. 2025 yılı için işsizlik oranı yüzde 9,9'dan yüzde 9,6'ya revize edildi.
2026 yılında işsizliğin yüzde 9,2'ye, 2027 yılında yüzde 8,8'e gerilemesi öngörüldü.
OVP dönemimiz boyunca 2,3 milyon ilave istihdam oluşturulması öngörülmektedir. Bu hedef büyüme potansiyelimizi artırırken, işsizliği kademeli düşürecektir.
Enflasyon beklentilerine güncelleme
2024 yılı için enflasyon hedefi yüzde 33'ten yüzde 41,5'e yükseltildi. 2025 yılı için enflasyon hedefi yüzde 15,2'den yüzde 17,5'e çıkarıldı.
Enflasyonun 2026'da yüzde 9,7 ile tek haneli seviyelere inmesi hedefleniyor(Önceki yüzde 8,5). 2027 yılı enflasyon hedefi yüzde 7 olarak belirlendi.
Cari açık beklentisinde iyileşme
Cari açığın 2024 sonunda yüzde 1,7'ye düşmesi bekleniyor. Cari açığın 2025'te yüzde 2 seviyesine gerilmesi öngörülüyor.
İhracatın 2024'te 264 milyar dolara yükselmesi, ithalatın 345 milyar dolara düşmesi bekleniyor.
Bütçe açığında pozitif beklenti
2024 yılı bütçe açığının bu yıl bütçede öngörülen yüzde 6,4 hedefin oldukça altında yüzde 4,9 olarak bekleniyor.
Bütçe açığı 2025 yılında yüzde 3,1; 2027 yılında yüzde 2,5 öngörülüyor.
Bütçe harcamaların milli gelire oranında 2 puana yakın düşüş, enflasyonla mücadelede maliye politikasının destekleyici rolünü açıkça göstermekte.
Bu yıl turizm gelirinin 59,6 milyar dolar olması bekleniyor.
Dış ticaret tahminleri
Bu yıl sonu ihracatın 264 milyar dolar, ithalatın 345 milyar dolar olması öngörülüyor.
2025'te ihracatın 279,6 milyar dolar, ithalatın 369 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor.
2026'da ihracatın 296,1 milyar dolar, ithalatın 390,6 milyar dolar olması bekleniyor.
"Vergi tabanı genişleyecek"
Ekonomide Kayıt Dışılığın Azaltılması da kritik bir reform alanıdır. Kayıt dışı ekonomiyle mücadele ederek, haksız rekabeti engellemeyi, vergi tabanını genişletmeyi, vergi adaletini sağlamayı ve kamu gelirlerini artırmayı amaçlıyoruz.
SORU-CEVAP BÖLÜMÜ
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz:
Büyüme ile enflasyon arasında çelişki yok
Revize ettiğimiz 2024 enflasyon verisi Merkez Bankası'nın tahmin aralığı içinde yer alıyor. Merkez Bankamız ile bu süreçte istişare içerisinde hareket etti.
Hedefler ile gerçekleşmeler değişebilir, önemli olan doğrultunuzdur. Bir miktar ince ayarlar yaparsınız, zamanlamalar oyanabilir ama hedeflerinize devam edersiniz.
Büyüme tahminini düşürmemizde sıkı ara politikasının etkisi kadar bölgesel jeopolitik gelişmelerin de etkisi var.
Diğer bir etki de TÜİK'in revizyonundan kaynaklandı. 2023 GSYH yukarı revize edilince baz yükselmiş olmuş oldu.
Büyüme ile enflasyon arasında uzun dönemde bir çelişki yok. Çok büyük bir revizyon yapmadık.
Enflasyonun düştüğü, fiyat istikrarının sağlandığı ortamda öngörülebilirlik artar, sağlıklı büyüme olur.
Dönemsel inişler çıkışlar mümkün, bunları öngörüyoruz.
Dezenflasyon politikasına rağmen büyümeyi bir oranda tutuyoruz, önceliğimiz büyüme kompozisyonunu daha sağlıklı hale getirmek.
Enflasyonun düştüğü bir ortamda kalıcı refah artışını sağlamayı öngörüyoruz
Kur hedefi var mı?
Bizim dalgalı kur rejimimiz var, ne bir kur tahminimiz var ne bir kur hedefimiz var, ne de böyle bir irademiz söz konusu.
Kuru belirleyecek olan piyasadaki arz ve talep şartlarıdır.
OVP'de yıl sonu kuru için bu yılın sonuna kadar piyasa aktörlerinin beklentileri neyse onu esas alıyoruz.
Kur için 2025 ve sonrası için ise Türk Lirası'nın ne değer kazanacağını, ne kaybedeceğini varsayarak hesap yapıyoruz.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek:
Önceliğimiz fiyat istikrarı
Fiyat istikrarı olmadan sürdürülebilir yüksek büyümeyi sağlayamayız.
Kalıcı refah artışı için enflasyonu düşük tek hanelere indirip ortada tutup fiyat istikrarını sağlamak lazım.
Dezenflasyonla birlikte Türkiye'de büyüme yükselecektir.
2025 yılında negatif bir mali etki söz konusu yani bütçe açığını azaltıyoruz. Bu enflasyonun düşürülmesine güçlü destek demek.
Doğrudan vergileri artırdık, adımların etkilerini ilerleyen yıllarda göreceğiz.
Borsa hariç bütün finansal enstrümanlara vergi getirdik.
Önümüzdeki dönemde de vergide adaleti sağlamaya yönelik bazı istisnaların gözden geçirilmesi hususunda çalışmalarımıza devam edeğiz.
Rantın vergilendirilmesi hususunda çalışmalarımıza devam edeğiz.
TCMB Başkanı Fatih Karahan:
Dezenflasyon süreciyle uyumlu
OVP'de bütçe açığında ciddi gerileme öngörülüyor, bu da dezenflasyon süreciyle uyumlu.
Bütçe açığındaki gerilemenin önemli kısmı harcamalardan geliyor.