Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Afganistan'da Taliban'ın kurduğu geçici hükümetin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki ile görüştü.
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Bakan Vang, Tibet Özek Bölgesi'nin Nyingçi şehrinde düzenlenen 3. Trans Himalaya Forumu'na katılmak üzere ülkeyi ziyaret eden Taliban temsilcisi ile bir araya geldi.
Vang, görüşmede, Çin ve Afganistan'ın dağlar ve nehirlerle birbirine bağlı iki Himalaya ülkesi olduğunu belirterek, ilişkileri ve işbirliğini geliştirmeye büyük önem verdikleri ifade etti.
Çin'in Afganistan'ın bağımsızlığına, egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve Afgan halkının bağımsız tercihlerine saygı gösterdiğini vurgulayan Vang, asla ülkenin iç işlerine karışmayacağının ve bencil çıkar peşinde olmayacağının altını çizdi.
Vang, Çin'in Afganistan'ın uluslararası ilişkilerde daha yapıcı bir rol oynamasını beklediğini dile getirerek, ülkenin komşu ülkelerle ilişkilerini geliştirmesi ve bölgesel ekonomik işbirliğine daha iyi entegre olması için yardıma hazır olduğunu kaydetti.
Afganistan'da kapsayıcı ve ılımlı bir yönetimi desteklediklerini belirten Vang, Çin'in Hangcou şehrinde düzenlenen 19. Asya Oyunları'na 100'den fazla Afgan sporcunun katılmasının, açıklık ve hoşgörünün iyi bir örneğini verdiğine dikkati çekti.
Vang, Taliban yönetimine terörizmle mücadelesinde destek olacağını vurgulayarak, "Doğu Türkistan İslam Hareketi"nin Afganistan'dan tamamen çıkarılması için etkin tedbirler alınacağını umduklarını dile getirdi.
- "Çin'e yönelik tehdidi bize yapılmış sayarız"
Bakan Vekili Muttaki de Pekin'in Kabil'e yeni büyükelçi atamasını memnuniyetle karşıladıkları, bunun iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişimine katkı sağlayacağına inandıklarını belirtti.
Afganistan'ın Çin ile ilişkilerini geliştirmeye büyük önem verdiğini ifade eden Muttaki, Kuşak ve Yol Girişimi'nin ortak inşasına katılmayı umduklarını dile getirdi.
Muttaki, Afganistan'ın, terörle mücadele için büyük çaba harcadığını, Çin'e yönelik bir tehdidi kendisine yapılmış sayacağını, ülkede Çin'in güvenliğine ve istikrarına zarar verecek faaliyetlere izin vermeyeceğini, Çin vatandaşlarının can güvenliğini sağlayacağını vurguladı.
Taliban temsilcisi, Afganistan'ın Asya Oyunları'na katılımına yönelik desteği ve teşviki için de Çin'e teşekkür etti.
Muttaki, Taliban yönetiminden Çin'i ziyaret eden üst düzey yetkili oldu.
- Çin'in Afganistan'a ilgisi
Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin ardından kurulan Taliban geçici hükümetiyle ilişkilerini geliştirme arayışında olduğu gözleniyor.
Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin ardından kurulan Taliban geçici hükümetiyle olumlu ilişkiler kurarken, resmi tanıma anlamına gelecek adımlar atmaktan kaçınmıştı.
Kuşak ve Yol Girişimi ile tarihi İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleriyle Doğu-Batı ticaretini canlandırmayı hedefleyen Çin, Afganistan'da siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanmasını çıkarına uygun görüyor.
Çin, Taliban yönetimiyle farklılıklarına karşın, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne dar bir koridorla komşu olan ülkedeki istikrarsızlığın, kendi sınır bölgelerini etkilemesinden endişe ediyor.
Öte yandan Çin, Afganistan'ın zengin maden kaynaklarının işletilmesine ve ülkenin yeniden inşasına yönelik iletişim, ulaştırma, enerji ve altyapı alanındaki projelere ilgi gösteriyor.
- İlişkiler gelişiyor
Çin'in Sincan Orta Asya Petrol ve Doğal Gaz Şirketi (CAPEIC), ocak ayında, Amu Derya Havzası'ndan petrol çıkarmak üzere geçici hükümetle anlaşmaya varmıştı.
Anlaşma, Taliban yönetiminin 2021'de iktidara gelmesinden bu yana yabancı bir şirketle yaptığı ilk büyük çaplı kaynak çıkarma anlaşması olmuştu.
Çin Dışişleri Bakanlığı, 12 Nisan'da yayımladığı "Çin'in Afganistan sorunundaki pozisyonu" başlıklı 11 maddelik belgede, Afganistan'a yeniden jeopolitik çatışma ve bölgesel istikrarsızlık kaynağı olmaması için ülkede siyasi uzlaşmanın ve kalkınma çabalarının desteklenmesi çağrısında bulunmuştu.
Çin ile Afganistan arasında 2020'de Kovid-19 salgını nedeniyle durdurulan doğrudan uçuşlar, Afgan ulusal hava yolu şirketi Ariana'nın 28 Mayıs'ta başkent Kabil'den Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin merkezi Urumçi'ye yaptığı seferle yeniden başlamıştı.
Kabil-Urumçi seferleri, Taliban'ın Ağustos 2021'de ülkenin kontrolünü ele geçirmesinden bu yana Çin ile Afganistan arasında kurulan ilk sivil hava yolu bağlantısı olmuştu.
Son olarak Çin'in yeni Kabil Büyükelçisi Cao Şing, 13 Eylül’de güven mektubunu Taliban geçici hükümetinin Başbakanı Molla Muhammed Hasan Ahund'a sunmuş, Çinli Büyükelçi, uluslararası alanda tanınmayan geçici hükümetin resmi kabulüyle göreve başlayan ilk büyükelçi olmuştu.
Çin'in, uluslararası alanda, başta kadın haklarının gerilemesi olmak üzere eleştirilerin arttığı bir dönemde attığı yakınlaşma adımları, bir yandan Çin dış politikasının "ülkelerin iç işlerine karışmama" eğilimini yansıtırken diğer yandan Pekin'in, bölgesel güvenliği ve ekonomik çıkarlarını korumak için Taliban yönetimiyle diplomatik ve kurumsal bağlarını geliştirmeye istekli olduğuna işaret ediyor.