Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın katıldığı, 5-6 Aralık'ta Malta'da düzenlenen AGİT 31. Bakanlar Konseyi Toplantısı'nda eylülden bu yana münhal durumda olan AGİT Genel Sekreterliği görevine Emekli Büyükelçi Sinirlioğlu'nun seçilmesi kararlaştırıldı.
Büyükelçi Sinirlioğlu, Teşkilatın temelini oluşturan 1975 Helsinki Nihai Senedi'nin 50 yıllık tarihinde AGİT Genel Sekreterliği görevini üstlenen ilk Türk vatandaşı oldu.
Sinirlioğlu, ilk açıklamasını yaptı
Yeni AGİT Genel Sekreteri Sinirlioğlu, Malta’daki 31’inci Bakanlar Konseyi Toplantısı sonrasında düzenlenen basın toplantısında açıklamalarda bulundu.
Sinirlioğlu, AGİT Genel Sekreterliği görevinin büyük bir onur ve sorumluluk olduğunu belirterek, "Sizin liderliğinizde (Malta Dışişleri, Avrupa İşleri ve Ticaret Bakanı Ian Borg) 57 üye ülkenin anlaşmaya varması, sadece bir örgüt olarak AGİT'e olan inançlarını değil aynı zamanda bana ve üç kurumun başkanlarına olan güvenlerini de göstermektedir." dedi.
Kendisine gösterilen bu güveni yeni görevinde büyük bir sorumluluk anlayışıyla ele alacağını kaydeden Sinirlioğlu, üstlendiği görevin kolay olmadığını, Ukrayna'daki savaş başta olmak üzere AGİT bölgesinin tamamında ciddi sorunlarla karşı karşıya bulunulduğunu, üstüne düşen görevi yerine getirmeye hazır olduğunu vurguladı.
Sinirlioğlu, ilk önceliğinin AGİT’in çalışmalarına dahil olmak ve Teşkilatın bütün kurumlarında özveriyle çalışan personeli tanımak olduğunu ifade etti.
Organizasyonun yönetimi ve yürüttüğü operasyonlarla ilgileneceğini dile getiren Sinirlioğlu, "AGİT’in gelişen güvenlik ortamına ve katılımcı devletlerin ihtiyaçlarına cevap vermeye hazır ve çevik kalmasını sağlamaya kararlıyım." diye konuştu.
Sinirlioğlu, "Genel Sekreter olarak üstlendiğim rol, katılımcı devletler arasında bir köprü ve kolaylaştırıcı olarak hareket etmeme, AGİT'in önündeki derin zorluklara ve gerçek fırsatlara uzlaşı ve çözümler getirmeme olanak sağlayacaktır." şeklinde konuştu.
Örgütü ileriye taşımak ve AGİT’in güvenlik alanındaki etkisini derinleştirmek için yoğun şekilde çalışacağını vurgulayan Sinirlioğlu, zorlu bir süreçte AGİT’in genel sekreterliği görevini sürdüren selefi Helga Maria Schmid’e de çabalarından ötürü teşekkür etti.
"57 devletin taraf olduğu bir teşkilatın genel sekreteri olarak seçildim"
Sinirlioğlu, ayrıca Ukrayna’daki savaş nedeniyle tutuklu bulunan 3 AGİT personelinin de serbest bırakılması için elinden geleni yapacağının altını çizdi.
Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Sinirlioğlu, Polonya’nın, Rusya’nın AGİT’ten çıkarılmasına ilişkin bir teklif yaptığıyla ilgili soruya verdiği yanıtta, "57 devletin taraf olduğu bir teşkilatın genel sekreteri olarak seçildim ve katılımcı ülkelerin sayısı ile ilgili bir söz ifade etme görevim yok." ifadesini kullandı.
Sinirlioğlu, AGİT’in kapsamlı güvenlikle ilgili bir teşkilat olduğunu hatırlatarak, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın taraflarının görüşmelere başlamaları halinde AGİT olarak kolaylaştırıcı rol oynayabileceklerini dile getirdi.
Rusya-Ukrayna Savaşı'na ilişkin başka bir soru üzerine Sinirlioğlu, "Ben aslında bekleyip görmek durumundayım. Daimi konseyde çalışma ortamı nasıl olacak? Tabii ki katılımcı devletlerin arasında nasıl bir çalışma ortamı olacak? Bunu bekleyip görmem gerekiyor. Onlar için iyi bir kolaylaştırıcı olacağımı düşünüyorum. Fikir birliğine varmaları için onların da yardımıyla elimden geleni yapacağım. Onlar, bir şey yapmazsa mümkün olmayacaktır." değerlendirmesinde bulundu.
Üyelerin Türkiye'nin adayı üzerinde anlaşması, Türkiye'ye olan güveni yansıtıyor
Karar, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarından 57 katılımcı üyenin onayıyla alındı. Genel Sekreter, AGİT üyeleri tarafından üç yıllığına seçiliyor.
Büyükelçi Sinirlioğlu'nun AGİT Genel Sekreteri olarak atanmasına giden süreçte Türkiye tarafından yoğun ve titiz diplomatik çabalar yürütüldü.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından AGİT'te karar alma süreçleri tamamen tıkanırken, Batılı ve Doğulu ülkeler arasında temel konularda herhangi bir uzlaşıya varılamıyor.
Bir önceki Genel Sekreter'in görev süresinin 2023'te dolmasına karşın, ülkelerin herhangi bir isim üzerinde anlaşamaması nedeniyle yerine yeni Genel Sekreter atanamamış ve görev süresi dokuz aylığına uzatılmıştı. Bu bakımdan, tüm üyelerin Türkiye'nin adayı üzerinde anlaşması, Türkiye'ye olan güveni yansıtıyor.
Türkiye'nin sıcak çatışmalar ve sürüncemede bırakılmış ihtilafların var olduğu AGİT coğrafyasında, krizlerin çözümüne yönelik sergilediği aktif ve yapıcı diplomatik çabaların ehemmiyeti de bu atamayla beraber uluslararası toplum tarafından da teslim edildi.
Büyükelçi Sinirlioğlu'nun Genel Sekreterlik görevi süresince, Avrupa'da güvenlik mimarisinin temellerinin korunması başta olmak üzere, küresel barış ve istikrarı ilgilendiren birçok kritik konu gündemde olacak.
İlerleyen dönemde Rusya ile Ukrayna arasında barış görüşmeleri başlaması durumunda, AGİT'in önemli bir rol üstlenmesi muhtemel bir durum olarak görülürken, Büyükelçi Sinirlioğlu'nun aynı zamanda AGİT'in etkinliğinin güçlendirilmesini teminen çaba sarf etmesi bekleniyor.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
AGİT, Soğuk Savaş döneminde Doğu ve Batı Blokları arasında düzenli diyalog tesis etmek suretiyle gerginliği ve anlaşmazlık noktalarını azaltmak amacıyla bir müzakere forumu ve konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıktı.
1970'li yıllarda Batı'nın "karşılıklı ve dengeli kuvvet indirimleri" müzakerelerine başlanması yönündeki önerisinin Doğu Bloğu tarafından kabul edilmesi üzerine, 1973'te Helsinki'de başlayan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) süreci sonucunda Helsinki Nihai Senedi 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından 1975'te imzalandı.
Sovyetler Birliği'nin 1990'ların başında dağılması ve ideolojik kamplaşmanın son bulmasıyla kuruluş amacı bir ölçüde ortadan kalkan AGİK, yeni dönemin risk ve tehditlerine karşı bir uyum sürecine girdi. Bu süreçte AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ilaveten, erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarında diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlara göre öne çıktı.
Soğuk Savaş sonrası dönemin siyasi başlangıcını oluşturan 1990 Paris Şartı'yla, AGİK'in siyasi danışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracılığıyla kurumsallaşmasına karar verilirken, 1992 Helsinki Zirvesi'nde, Teşkilatın mevcut yapısının temelleri atıldı. AGİK nihayet 1994 Budapeşte Zirvesi'nde uluslararası teşkilata dönüşerek, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) adını aldı.
Teşkilat, Kuzey Amerika, Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya ülkelerini bünyesinde barındıran yegane ve en büyük bölgesel güvenlik forumu oldu.
AGİT'in kurucu üyeleri arasında yer alan Türkiye, Teşkilatın kapsayıcı bir platform olduğuna inanırken, Avrupa-Atlantik ve Avrasya'daki güvenlik sınamalarının arttığı bir dönemde, Teşkilata daha fazla ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.
Dışişleri Bakanlığı, AGİT Genel Sekterliğine Sinirlioğlu'nun atanmasına ilişkin açıklama yaptı
Dışişleri Bakanlığı Sinirlioğlu'nun atanmasına ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, AGİT'in 5-6 Aralık'ta Malta'da yapılan 31. Bakanlar Konseyi Toplantısı sonucunda AGİT Genel Sekreterliğine atandığı ifade edilerek şunlar kaydedildi:
"Büyükelçi Sinirlioğlu'nun değişik coğrafyalardan, farklı stratejik çıkarları temsil eden 57 üyenin oydaşmasıyla seçilmesi, Türkiye'nin saygınlığına, dış politikasına ve küresel krizlerin çözümüne yönelik izlediği aktif diplomasiye gösterilen uluslararası teveccühün yansımasıdır."
"Sinirlioğlu'nun, yeni görevini en başarılı şekilde yürüteceğine ve AGİT'in sorumluluklarını etkin bir şekilde yerine getirmesine destek olacağına inancımız tamdır." ifadesi kullanılan açıklamada, Türkiye'nin sıcak çatışmaların ve devam eden ihtilafların bulunduğu AGİT coğrafyasında istikrar ve barışın tesisine katkı sunmaya devam edeceği aktarıldı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da sosyal medya hesabı X'ten yaptığı açıklamada, Sinirlioğlu'nu, atanmasından dolayı tebrik ederek şunları kaydetti:
"Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarından 57 katılımcı üyenin onayıyla alınan bu karar, Türkiye'nin uluslararası arenadaki etkin rolünün ve işbirliği odaklı diplomasi yaklaşımının başarılı sonuçlarından biridir. İşbirlikleri ve destekleri için tüm üye ülkelere teşekkür ediyorum. Dünyanın derin krizler ve çatışmalarla sınandığı bu zor dönemde, AGİT'in barış, istikrar ve güvenlik adına önemli bir rol üstlenmesi gerekmektedir."
Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu kimdir?
Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu, uluslararası ilişkiler ve diplomasi alanında 40 yılı aşkın bir deneyime sahip.
2015'te kurulan geçici hükümette Dışişleri Bakanı, 2015-2016 ve 2009-2015 yıllarında Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı olarak görev yaptı. 2016-2023 yıllarında ise Türkiye'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi görevini yürüttü. 2023'te BM Genel Sekreteri tarafından Afganistan Bağımsız Değerlendirme Özel Koordinatörü olarak atandı.
Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden doktora derecesine sahip olan Büyükelçi Sinirlioğlu, lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamladı.
