Bangladeş'teki protestolarda Başbakan Şeyh Hasina Vecid'in ülkeyi terk etmesinin ardından kurulan geçiş hükümetinin başına, Nobel Barış Ödülü sahibi Muhammed Yunus atandı.
Yunus, 1998-2001'de ABD merkezli kamu yardım kuruluşu Birleşmiş Milletler Vakfı'nın yönetim kurulunda yer almıştı (Reuters)
Geniş çaplı hükümet karşıtı protestolarla çalkalanan Bangladeş'te Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin'le Öğrenci Ayrımcılık Karşıtı Hareketi yöneticileri arasında dün yapılan toplantı sonucunda, geçici hükümetin başına Yunus'un atandığı bildirildi.
1 - Muhammed Yunus kim?
Protestocu öğrencilerin geçiş hükümetine liderlik etmesini istediği 84 yaşındaki Yunus, adını ilk olarak 1970'lerde ülkenin en yoksul kesimlerinin durumunu iyileştirmek amacıyla tasarladığı mikrofinans sistemiyle duyurdu.
Ülkedeki Chittagong Üniversitesi'ndeyken bu sistemle düşük miktarlarda kredi vererek küçük girişimcilerin kalkınmasını sağlayan Yunus, daha sonra 1983'te Grameen Bank'ı (Köylü Bankası) kurarak tekstil, telekom ve geniş bantlı internet dahil farklı projelere yatırım yaptı.
Prestijli Fulbright bursuyla ABD'deki Vanderbilt Üniversitesi'nde ekonomi doktorasını tamamlayan Yunus, öncü çalışmalarıyla 2006'da Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
Kendisi aynı zamanda yeni sosyal işletmelerin geliştirilmesine destek veren Dakka merkezli düşünce kuruluşu Yunus Merkezi'nin de kurucusu.
2 - Hasina hükümetiyle ilişkileri nasıldı?
Özellikle Nobel ödülünü aldıktan sonra siyaset alanında daha fazla ön plana çıkan Yunus, 2007'de Hasina karşıtı Nagorik Shakti (Halkın Gücü) adlı bir siyasi hareket başlattı fakat aynı yıl oluşumu sonlandırdı.
Yunus, Hasina'nın politikalarının Bangladeş'te istikrarsızlığa yol açtığını savunurken, Hasina ise akademisyeni "yoksulları sömürmekle" eleştiriyor.
Yunus hakkında 2008'de bir dizi soruşturma açıldı.
2011'de Grameen Bank'ın faaliyetlerinin incelenmesinin ardından Yunus, hükümetin emeklilik düzenlemelerini ihlal ettiği gerekçesiyle banka yöneticiliğinden alındı.
2013'te yurtdışından edindiği telif ücretleri, konferans konuşmaları ve ödüllerin vergilerini ödememekle suçlanan akademisyen, bunların yanı sıra "Grameen Telecom" ve "Grameen Phone" adıyla kurduğu şirketlere ilişkin de birçok suçlamayla karşı karşıya kaldı.
Ayrıca Yunus, 22 Ağustos 2023'te çalışma yasalarını ihlal ettiği iddiasıyla hakim karşısına çıkarıldı. İş Mahkemesi, bu yıl ocakta ülkenin iş kanununu ihlal ettiği gerekçesiyle kendisine 6 ay hapis cezası verdi.
Ancak mahkemeden bugün yapılan açıklamada kararın bozulduğu bildirildi.
3 - Bangladeş'i neler bekliyor?
Nobel ödüllü Yunus, geçici hükümetin başına getirildiğinde Paris Olimpiyatları'nı izlemek için Fransa'daydı.
"Yoksulların bankacısı" olarak bilinen akademisyenin, ülkeye döndükten sonra en az 440 kişinin öldüğü protestoları sonlandırarak tekrar düzeni sağlaması gerekiyor.
Norveç'teki Oslo Üniversitesi'nden Mubashar Hasan, Amerikan medya kuruluşu CNN'le paylaştığı değerlendirmede, Yunus'un "toplumla devlet arasındaki güven eksikliğini giderecek adımları atması gerektiğini" söylüyor.
Dakka Üniversitesi'nden Niloy Biswas, Yunus'un can kayıpları ve protestolarla ilgili hukuki işlem başlatmak durumunda olduğunu savunarak şu yorumları paylaşıyor:
Harekete öncülük eden öğrenciler bunu şiddetle talep ediyor. Geçici hükümet, büyük öğrenci topluluğunun desteğini korumak için buna dikkat etmeli.
4 - Öğrenciler neden ayaklandı?
Güney Asya ülkesindeki eylemciler, "kamuda kontenjan" uygulamasının sona erdirilmesini istiyor.
Ülkede kamuda işe giriş pozisyonlarının yüzde 56'sı belirli demografik gruplar ve sınıflar için ayrılırken, bu oranın yüzde 30'u 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerini kapsıyor.
Bu kontenjanlar her zaman tartışma konusuydu. 2018'deki protestoların ardından uygulama sonlandırıldı. Ancak geçen ay sonlarında kontenjan sisteminin yeniden uygulanması kararıyla eylemler tekrar başladı.
Protestocular, bu sistemin Hasina liderliğindeki Avami Birliği Partisi destekçilerine haksız avantaj sağladığını savunarak 1 Temmuz'da ayaklandı.
Kaynak: Independent Türkçe, CNN, Washington Post, Reuters, AA, The Hindu
